Những tai nạn thường gặp ở người già

Các yếu tố làm người già dễ bị tai nạn là xương loãng, dễ gãy, chân yếu, mắt kém và các bệnh ly tuổi già.

Nguyên nhân
1. Tai nạn do môi trường: Người già có thể bị té ở ngoài đường hoặc trong nhà do đường sá trơn trợt vì nước đọng, vỉa hè không bằng phẳng. Trong nhà những chỗ có thể bị tai nạn là cầu thang, các bậc tam cấp... ánh sáng thiếu cũng góp phần gây tai nạn, nhất là ở sàn nước, nhà vệ sinh. Té ngã cũng có thể xảy ra trong lúc với tay hoặc trèo lên ghế để lấy đồ đạc trên cao...
2. Tai nạn do bệnh ly : ở người già các bệnh ly sau đây dễ dẫn đến tai nạn:
+ Chóng mặt là chứng thường thấy ở người già. Chóng mặt có thể đơn thuần hoặc do sử dụng thuốc hạ huyết áp quá liều hoặc huyết áp tụt quá nhanh do tác dụng của thuốc điều trị. Khi bị té do chóng mặt hoặc có kèm theo bất tỉnh thoáng qua, hoặc cơn đột quỵ do thiếu máu cơ tim phải đi khám bệnh để tìm nguyên nhân bệnh ly .
+ Tác dụng phụ của thuốc ngủ, các bệnh tim mạch, các bệnh về khớp xương, bệnh Parkinson làm run tay chân là những nguy cơ rình rập người già.
Phòng tránh
+ Tập thể dục để duy trì sức mạnh của hai chân, nhờ đó giữ được thăng bằng và tự tin khi đi lại. Người có cân nặng vừa phải, gọn gàng, ít có nguy cơ té ngã hơn người nặng nề.
+ Trong nhà có thể gắn thêm những vật dụng phù hợp với sinh hoạt của người già: Ðặt các tấm lót bằng nhựa nhám hoặc thảm ở vùng trơn trợt như sàn tắm, nhà vệ sinh. Gắn thêm các tay vịn ở nhà tắm, ở lối đi có độ cao thấp như cầu thang, thềm nhà, bậc tam cấp...
+ Bố trí đủ đèn sáng, các công tắc điện, điện thoại sao cho các cụ dễ với tới khi muốn sử dụng. Ðặc biệt những người thường ở nhà một mình nên gắn thêm điện thoại, chuông báo ở nơi thấp để khi bị té có thể liên lạc với người thân hoặc hàng xóm.
+ Loại bỏ chướng ngại vật nơi thường đi lại. Nếu cảm thấy đôi chân không vững hoặc chóng mặt nên đi tiểu đêm tại chỗ bằng bô và không được leo trèo trên ghế để làm lụng, lấy đồ vật.
+ Lúc chỉ có một mình, khi té phải nằm im khoảng 30 phút để cho hết đau, khỏe lại rồi mới tìm cách ngồi dậy, đứng lên vì các cố gắng của cơ bắp có thể làm gãy xương vốn đã bị xốp.

Read More

Nhận biết bệnh điếc ở người cao tuổi

Khi máy trợ thính đã được chọn lựa, người bệnh được hướng dẫn cách để thích nghi với các thiết bị này cũng như cách quản lý và vệ sinh máy trợ thính.

 

Máy trợ thính (Hearing Aids)

Khuếch đại âm thanh bằng máy trợ thính có thể giúp cả người điếc dẫn truyền hoặc điếc tiếp nhận. Mặc dù tất cả thiết bị trợ thính rất thay đổi về kích thước và cường độ, chúng đều có một số nét chung: 1 microphone nhận âm thanh, chuyển thành các tín hiệu điện và đưa các tín hiệu này đến một máy khuếch đại để làm gia tăng cường độ. Tín hiệu đưa vào được khuếch đại lên bao nhiêu lần khi thể hiện bằng tín hiệu phát ra của máy trợ thính được gọi là độ trợ thính. Bộ phận truyền tín hiệu phát ra của máy trợ thính vào ống tai và ảnh hưởng đến tính chất của tín hiệu phát ra.

Chọn lựa máy trợ thính bằng cách đưa ngưỡng của bệnh nhân ngang qua các dãy tần số và khả năng phân biệt âm sắc với các dạng máy trợ thính được đề nghị cho các đặc điểm này. Một số bệnh nhân có ngưỡng âm đơn (pure-tone) tương đối bình thường cho thấy khả năng phân biệt âm sắc rất kém và có lẽ là máy trợ thính không giúp ích gì nhiều. Một số bệnh nhân điếc cần máy trợ thính có kiểm soát các tín hiệu nhận và phát nhằm tránh bị đau do khuếch âm quá mức.

Khi máy trợ thính đã được chọn lựa, người bệnh được hướng dẫn cách để thích nghi với các thiết bị này cũng như cách quản lý và vệ sinh máy. Các yếu tố quan trọng quyết định người bệnh có sử dụng thành công máy trợ thính hay không bao gồm sự năng động, nhu cầu giao tiếp và sự mong muốn một cách thích hợp cái gì sẽ đạt được khi dùng máy trợ thính. Định kiến của xã hội cũng như giá cao quá mức của một máy trợ thính nhiều khi là một trở ngại quá lớn.
Có một thời kỳ loại máy trợ thính được dùng phổ biến nhất là máy gắn sau tai. Máy móc lên phía trên và sau vành tai và nối với phần chính của máy bởi các ống mềm. Các kỹ thuật hiện đại sau này chế tạo máy nhỏ gọn bằng một con sò có thể nhét vào lỗ tai trở nên phổ biến hơn một phần vì chúng ít gây phiền phức. Nhìn chung máy càng nhỏ thì khả năng khuyếch âm càng kém. Quan trọng hơn nữa việc sử dụng các thiết bị nhỏ đôi khi khá khó khăn đối với một số người cao tuổi.

Máy trợ thính kiểu truyền tín hiệu cho tai lành thì được dùng cho những người điếc hoàn toàn ở một tai và tương đối bình thường ở tai còn lại. Một Microphone chuyển trực tiếp âm thanh từ tai điếc nhiều sang điếc ít hơn. Nếu tai bên điếc cũng bị hư hỏng, tín hiệu từ tai điếc nhiều sẽ được khuyếch đại lên, loại máy trợ thính này được gọi là BICROS. Lúc đầu hai bộ phận này được nối với nhau bằng dây, về sau các kiểu hiện đại hơn, chúng có thể liên lạc với nhau qua tín hiệu sóng FM.

Máy trợ thính kiểu "lớn" là dạng hiệu quả nhất (tạo ra độ khuyếch âm cao nhất) có thể dấu trong túi áo hoặc mang vào người bằng dây da, được nối với bộ phận nghe ở tai bằng dây. Người già, nhất là những người khó đi lại, thường cảm thấy dễ dàng hơn khi dùng máy trợ thính loại này. Các dạng khác của loại này là loại dùng cho người già được thiết kế để dễ cầm hơn. Những máy hiện đại hơn và có bộ phận điều khiển từ xa giúp điều khiển dễ dàng hơn.

Máy trợ thính có rất nhiều loại biến hóa tùy theo nhu cầu sử dụng từng cá nhân. Nút T giúp nói điện thoại qua máy trợ thính, kiểm soát mức khuyếch đại tự động giúp điều chỉnh âm thanh to nhỏ về cùng một độ lớn âm thanh, các thiết bị khác giúp cải thiện tỉ lệ tiếng nói/tiếng ồn và nhờ vậy cải thiện khả năng nghe.

Ngược lại với các máy trợ thính dẫn truyền qua không khí vốn cần phải có cực nghe ở tai, các máy trợ thính dẫn truyền qua xương được đặt tiếp xúc trực tiếp với đầu, thường là nằm trên xương chũm với một đầu nghe. Các máy trợ thính qua xương thường được dùng khi các "máy trợ thính trong tai" bị chống chỉ định như trong trường hợp chảy mủ tai không kiểm soát được hoặc bị loét ống tai.

- Ghép ốc tai được áp dụng ở những người lớn bị điếc rất nặng, các máy trợ thính mạnh nhất cũng không giúp ích được. Một microphone nhận âm thanh và dẫn nó vào 1 "bộ xử lý tiếng nói", bộ phận xử lý này biến đổi các tín hiệu và dẫn truyền nó sang bộ phận tiếp nhận đặt ngoài tai; bộ phận này sẽ chuyển thông tin đến bộ phận trong thiết bị được cấy ghép trong ốc tai. Các tín hiệu này sẽ kích thích các thành phần thần kinh còn lại của thính giác để người bệnh nghe được âm thanh.

Ghép ốc tai thường đòi hỏi phải mổ xương chũm và nằm viện. Thiết bị khá đắt tiền và chi phí bảo hiểm khá cao. Mặc dù kỹ thuật này chỉ phục vụ cho một số đối tượng, nó có thể đem lại sự khác biệt lớn lao trong đời sống của những người điếc hoàn toàn.

w Các thiết bị tạo dao động: (Vibrotactile devices)

Các thiết bị này đặt ở cổ tay hoặc xương ức hoặc xương chậu để chuyển lời nói và các âm thanh trong môi trường thành các dao động có thể nhận biết qua da. Nếu được hướng dẫn, người bệnh có thể học cách nhận biết, khu trú âm thanh và sử dụng các thông tin dao động để giao tiếp tốt hơn.

TÁI GIÁO DỤC

Mục đích của tái giáo dục là đạt được thính lực tốt nhất để có thể bằng cách lưu ý trong giao tiếp nói với người trò chuyện nói lớn hơn và quan sát phát âm cũng như luyện nghe.

* Nói và nhìn: Khi trò chuyện thông tin tiếp nhận không những bằng tiếng nói mà còn bằng cách quan sát biểu hiện của khuôn mặt và điệu bộ. Những cách ra hiệu như vậy giúp ích rất nhiều cho thính lực.

* Luyện nghe: Thường kết hợp với một dụng cụ khuếch âm đã được hiệu quả cao nhất. Luyện nghe có thể giúp người bệnh phân biệt các âm thanh khác nhau bằng cách nghe đơn thuần, thậm chí tập cho họ có thể phân biệt được những khác biệt âm thanh rất nhỏ, nhất là đối với những âm thanh tương tự nhau .

Với phương pháp luyện nghe, cũng như với bất kỳ khía cạnh nào trong chương trình tái giáo dục bệnh nhân, sự quan tâm cuả các thành viên trong gia đình sẽ hỗ trợ rất nhiều cho người bệnh. Các thành viên trong gia đình không chỉ khuyến khích giúp đỡ người bệnh mà còn có thể nhắc người bệnh khi trí nhớ ngắn hạn của họ bị giảm.

Read More

Người mỹ và chuyện kéo dài tuổi thọ

Không ít người Mỹ cho biết họ không muốn áp dụng các biện pháp y học để sống đến hơn trăm tuổi.

Ảnh minh họa: Reuters.

Trung tâm nghiên cứu Pew thực hiện khảo sát trên 2.012 người trong khoảng một tháng. Kết quả, khoảng 56% người tham gia khảo sát cho biết họ không muốn áp dụng các biện pháp từ y học để làm chậm quá trình lão hóa.

Hiện có khoảng 13% dân số Mỹ trên 65 tuổi, con số này tăng gấp bốn lần kể từ năm 1900. Tỷ lệ người già gia tăng chủ yếu là do áp dụng các tiến bộ về y học và giảm tỷ lệ sinh sản. Theo ước tính của cục điều tra dân số Mỹ, sẽ có khoảng 400.000 người sống trên 100 tuổi vào năm 2050.

Tuổi thọ trung bình của người dân Mỹ hiện nay là 78,7. Đa số những người được hỏi đều trả lời rằng họ muốn sống đến 79 đến 100 tuổi, tính ra độ tuổi trung bình là 90. Nhiều người được hỏi cũng tỏ ra lạc quan với các tiến bộ về y học khi 69% nói rằng căn bệnh ung thư sẽ được chữa khỏi vào năm 2050 và 71% dự đoán chân tay giả sẽ có thể hoạt động như chân tay thật.

Mặc dù hầu hết người Mỹ không muốn sống quá 100 tuổi, nhưng 63% người được khảo sát cho rằng, những đột phá về y tế kéo dài tuổi thọ con người có thể tạo nhiều điều có ích cho xã hội. Bên cạnh đó vẫn còn nhiều người nghi ngờ về việc tiếp cận với phương pháp điều trị y học hiện đại.

Theo cuộc khảo sát, đa số mọi người tin rằng, họ có thể tiếp cận với những phương pháp điều trị mà họ muốn, nhưng thực tế sẽ chỉ có người giàu mới được tiếp cận với các phương pháp điều trị tiên tiến.

 

Read More

Người già không nên quay đầu quá nhanh. Khi làm như vậy, các mạch máu dẫn máu lên não có thể bị chèn ép đột ngột, gây tình trạng thiếu máu não, dẫn tới tai biến như ngất, hôn mê, thậm chí đột tử.

 

Khi đã ở vào độ tuổi trên 65, cơ thể con người có nhiều chức năng bị suy giảm như hô hấp, tuần hoàn, tiêu hóa, tiết niệu... So với độ tuổi 20-30, các chức năng sinh lý của con người ta ở độ tuổi 65-70 chỉ còn khoảng 60%. Vì thế, việc chăm sóc và bảo vệ sức khỏe ở độ tuổi này bao gồm việc bồi bổ cơ thể và tránh các việc làm bất lợi.

Sau đây là những điều mà người cao tuổi nên tránh:

1. Ăn quá no: Hệ tiêu hóa do không còn sức hoạt động mạnh như thời trẻ nên nhu động ruột giảm, khả năng hấp thu thức ăn, đào thải chất độc cũng giảm. Vì vậy, nếu ăn no quá, người cao tuổi sẽ bị đầy chướng.

2. Uống rượu bia quá say: Khi tuổi cao, hệ tuần hoàn giảm, chức năng hoạt động, khả năng đàn hồi của mạch, sức bền thành mạch kém, chức năng bài tiết cũng không còn tốt. Vì vậy, thời gian phân hủy kéo rượu dài, dẫn tới nguy cơ ngộ độc rượu cao lên.

3. Uống đồ uống quá lạnh: Các loại đồ uống này sẽ làm thay đổi môi trường vùng họng và thực quản, rất dễ làm vi khuẩn phát triển, gây bệnh viêm họng và gây co thắt thực quản đột ngột.

4. Ăn những thức ăn quá cứng.

5. Lơ là với việc kiểm tra sức khỏe định kỳ: Người cao tuổi cần đặc biệt quan tâm tới các biểu hiện bất thường về tim mạch, huyết áp cũng như các biểu hiện bất thường về mắt do có mối liên quan rất chặt chẽ giữa bệnh về mắt và bệnh tiểu đường.

6. Lao động gắng sức, nhất là khi thấy mệt mỏi, đói, choáng váng đầu óc.

7. Xúc động thái quá: Bất kể trong tình huống nào, người cao tuổi cũng không nên quá vui hoặc quá buồn. Vui quá sẽ làm tim mệt mỏi, buồn quá dễ dẫn tới chứng trầm cảm.

8. Tắm nước quá nóng: Nước nóng sẽ làm cho việc cung cấp máu trong cơ thể mất cân đối, một lượng máu tới vùng da, cơ sẽ tăng lên, máu cho não lại giảm đi, dẫn đến tình trạng thiếu máu não.

9. Ngồi đại tiện ở bệ xí xổm: Việc đứng lên, ngồi xuống sẽ gây khó khăn cho người cao tuổi khi đi đại tiện. Hơn nữa, do cơ vòng vùng hậu môn của người cao tuổi không còn đủ trương lực như khi còn trẻ nên việc ngồi đại tiện trên bệ xí xổm rất dễ gây bệnh trĩ.

Read More

Những lúc giao mùa người cao tuổi nên chú ý gì

Khi thời tiết giao mùa, cơ thể người cao tuổi dễ bị nhiễm bệnh do hệ miễn dịch đã suy giảm. Việc dùng thuốc có thể gây nhiều tác dụng phụ; vì vậy, cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe lúc này là phòng bệnh và áp dụng các biện pháp điều trị không dùng thuốc.

 Các biện pháp phòng bệnh bao gồm tăng cường cơ chế miễn dịch bằng chất chống oxy hóa, chẳng hạn dùng thuốc bổ sung dinh dưỡng với thành phần Beta caroten, vitamin C, vitamin E, sélénium, kẽm. Tăng cường rau quả chứa nhiều vitamin C thiên nhiên như cam, chanh, bưởi, cà chua, quýt, su hào, xà lách, giá đậu... nhằm làm tăng sức đề kháng của cơ thể, chống lại tình trạng dễ bị các virus (nhất là nhóm Rhinovirus) và vi khuẩn xâm nhập, gây cảm và các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp.

Người cao tuổi cần tránh để cơ thể bị lạnh đột ngột bằng cách giữ ấm khi thời tiết chuyển lạnh, lau khô và làm ấm cơ thể khi bị mắc mưa, ăn các thực phẩm giàu năng lượng khi trời trở lạnh để duy trì cân bằng thân nhiệt. Một điều cần thiết khác là giữ giấc ngủ yên trong đêm vì việc thường xuyên mất ngủ (thường gặp ở người cao tuổi) sẽ làm giảm khả năng đề kháng của cơ thể. Có thể đi bộ thong thả 20-30 phút lúc chiều tối, tắm nước ấm để tạo thư giãn khi đi ngủ, uống một ly sữa ấm trước lúc lên giường để khỏi hạ đường huyết trong đêm, gây rối loạn giấc ngủ. Nên ăn nhiều khoai, củ, bí, bầu, mướp, khổ qua, mồng tơi, bồ ngót, rau muống, xà lách. Những thực phẩm này giúp cơ thể hấp thu tryptophan, một amino acid có lợi cho giấc ngủ. Ngược lại, ăn nhiều thịt, cá có nhiều tyrosin sẽ gây hưng phấn dẫn đến khó ngủ...

Các biện pháp giải cảm không dùng thuốc

- Gừng: Chứa tinh dầu diệt nấm, diệt khuẩn, hiệu quả với các chứng viêm nhiễm đường hô hấp, viêm họng nên thường được dùng để trừ cảm lạnh dưới dạng trà gừng nóng, cháo gừng. Mứt gừng, gừng muối có tác dụng ôn dương (làm ấm), tán hàn (chống lạnh), tiêu đàm. Gừng thường được nấu canh ăn giải cảm với hành 15 g, gừng tươi 6 g, lá tía tô 6 g hoặc gừng tươi 10 g xắt lát, cải bẹ xanh 500 g xắt đoạn. Nấu với nước, sắc 4 chén thành 2 chén, thêm muối vừa miệng, uống làm hai lần. Cũng có thể lấy giấm 500 ml, gừng tươi và tỏi lớn mỗi thứ 100 g rửa sạch, xắt lát ngâm trong giấm, đậy kín trong 30 ngày. Khi bị cảm dùng thức ăn kèm với 2 muỗng cà phê 10 ml giấm ngâm gừng tỏi.

- Tỏi: Chất kháng sinh Allicin trong tỏi có tính kháng khuẩn, trị các bệnh nhiễm trùng, lại có tính tiêu đàm nên được dùng để trị các bệnh đường hô hấp thường gặp khi bị cảm như viêm họng, viêm phế quản. Canh hành, tỏi, gừng ăn nóng giúp toát mồ hôi, giải cảm.

- Hành: Làm lợi ngũ tạng, giúp tăng cường hệ miễn dịch chống lại sự xâm nhập của vi khuẩn đường hô hấp, tham gia quá trình thành lập testosteron và giúp ăn ngon. Riêng hành tây chứa các men tiêu hóa chất đường và lượng vitamin C lớn (đáp ứng được 20% nhu cầu mỗi ngày) cùng một lượng canxi đáng kể. Vì thế, hành thường được dùng phối hợp để giải cảm.

- Lá xông: Nguyên liệu thường dùng là lá hương nhu tía, chanh, bưởi, sả, kinh giới, tía tô, gừng, lá lốt... Các loại lá trên thường chứa tinh dầu có các hoạt chất như Eugenol, limonen, phellandren..., giúp sát trùng đường hô hấp khi bốc hơi do đun nóng. Cho các lá vào nồi, đổ nước ngập, đậy kín, đun sôi. Sau đó mang ra, trùm chăn kín, mở nắp nồi từ từ cho hơi nước chứa tinh dầu bốc lên, hít thở thật sâu và chậm để sát trùng đường hô hấp và giúp mồ hôi toát ra. Tuy nhiên, những người tổng trạng yếu hoặc quá ốm, bị mất nước nhiều thì không nên xông.

Thận trọng khi dùng thuốc

Trên thị trường có rất nhiều thuốc trị cảm, trị ho và thuốc phối hợp trị cảm ho. Tất cả đều là những thuốc thông thường nhưng nếu không hiểu rõ tác dụng phụ thì vẫn có thể gây hại, nhất là với cơ địa đặc biệt của người cao tuổi (thường cao huyết áp, đau dạ dày...).

Với thuốc cảm chứa Chlorphéniramine, không nên dùng liều cao, kéo dài trên hai tuần vì có thể gây ra nhịp tim nhanh, tim co bóp mạnh, huyết áp tăng. Không dùng cho những người bị bệnh nặng ở gan, thận, cao huyết áp, tăng nhãn áp, bí tiểu tiện, bệnh tim bẩm sinh vì thuốc làm giảm hiệu lực dược phẩm trị cao huyết áp, tăng hiệu lực thuốc tê mê, nguy hiểm khi uống chung với thuốc kháng viêm giảm đau không steroid như aspirin, diclofenac, indomethacin...

Thuốc ho, long đờm làm giảm ho mạnh, gây ức chế trung tâm hô hấp, ngăn cản phản xạ ho. Những thuốc giảm ho mạnh có hàm lượng codein 25 mg/viên không nên dùng cho người bị suy hô hấp, hen suyễn. Thuốc giảm ho chứa dextromethorphan khi dùng cho người suy gan và cao tuổi cần giảm 50% liều lượng dùng lần đầu để xem xét khả năng dung nạp. Nhóm thuốc giảm đau thông thường chứa aspirin không dùng được cho người bị loét dạ dày, tá tràng và các bệnh xuất huyết.

Người cao tuổi cũng cần thận trọng với các nhóm thuốc cảm kết hợp với thuốc kháng viêm giảm đau không chứa nội tiết tố steroid như ibuprofenòmlurbiprofen, ketoprofen, piroxicam, phenylbutazone, diclofenac... Đa số chúng không dùng cho người có nghi ngờ hoặc đã viêm loét tá tràng, hen suyễn, hay bị chảy máu, suy chức năng gan thận, cao huyết áp hoặc suy tim. Đây là những thuốc có công dụng trị đau nhức thấp khớp nhưng khó dung nạp với người cao tuổi, có nhiều chống chỉ định và tương kỵ với nhiều loại thuốc.

Read More

Thoái hóa khớp: Nguyên nhân và cách

Bệnh thoái hóa khớp nếu được điều trị sớm sẽ có thể khỏi và không gây ra các triệu chứng nguy hiểm cho cơ thể. Vì vậy, cách tốt nhất là chúng ta hiểu rõ các nguyên nhân gây nên bệnh thoái hóa khớp.

Tuổi tác, giới tính, công việc, … là một trong những nguyên nhân gây bệnh thoái hóa khớp. Vậy nguyên nhân nào có thể can thiệp và nguyên nhân nào không thể can thiệp để phòng tránh bệnh thoái hóa khớp?

Read More